ZARZĄDZANIE (G)Zarządzanie ryzykiem

Zarządzanie ryzykiem jest – zgodnie z obowiązującą w PSE Polityką zarządzania ryzykiem – nieodłącznym elementem wszystkich procesów operacyjnych i decyzyjnych realizowanych przez naszą organizację.

Inicjując, a następnie realizując działania w różnych obszarach biznesowych – m.in. zarządzania systemem elektroenergetycznym, rozwoju systemu, teleinformatyki, eksploatacji oraz inwestycji – PSE biorą pod uwagę ryzyka, których materializacja mogłaby przyczynić się do nieosiągnięcia zamierzonych celów strategicznych i operacyjnych, w tym wpłynąć na zdolność organizacji do zapewnienia ciągłości funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) oraz samej spółki.

Zarządzanie ryzykami polega na systematycznym stosowaniu – we wszystkich obszarach naszej działalności – zaplanowanych i skoordynowanych działań, procedur oraz praktyk pozwalających na ograniczanie lub eliminowanie możliwości urzeczywistnienia się ryzyk, a także na minimalizację negatywnych skutków ich wystąpienia lub na wykorzystanie ich pozytywnych konsekwencji.

Podejście metodyczne wykorzystywane do identyfikacji oraz oceny ryzyk najistotniejszych z punktu widzenia KSE i PSE zostało zdefiniowane w Metodyce oceny ryzyk w PSE S.A. oraz spółkach zależnych.

Metodyka i towarzyszące jej rozwiązania narzędziowe wspierają:

  • identyfikowanie kluczowych ryzyk związanych z funkcjonowaniem organizacji, w tym dotyczących działalności operacyjnej, eksploatacyjnej oraz inwestycyjnej,
  • ocenę zidentyfikowanych ryzyk, ich kwantyfikowanie oraz przedstawienie w formie rankingu,
  • określanie związków pomiędzy zidentyfikowanymi ryzykami,
  • prowadzenie bieżącego monitoringu ryzyk, w tym trendów w zakresie ich wartości, a także generowanie syntetycznej informacji zarządczej dotyczącej ryzyk.

Proces zarządzania ryzykiem wspierany jest przez system monitorowania ryzyk (SMR) stanowiący bazę aktualnej wiedzy na temat ryzyk związanych z działalnością spółki oraz KSE.

W ramach ciągłego doskonalenia rozwiązań organizacyjnych, procesowych i technologicznych, w PSE podejmowane są inicjatywy ukierunkowane zarówno na podnoszenie efektywności i bezpieczeństwa funkcjonowania KSE oraz spółki, jak i ograniczanie bądź skuteczniejsze zarządzanie ryzykami.

Organy spółki i jednostki organizacyjne zaangażowane w proces

Działania składające się na zarządzanie ryzykiem realizowane są m.in. przez:

  • Komitet Audytu przy Radzie Nadzorczej,
  • Zarząd,
  • Kierujących jednostkami organizacyjnymi spółki,
  • Biuro Zarządzania Ryzykiem (BR).

Komitet Audytu przy Radzie Nadzorczej

Komitet Audytu wspiera Radę Nadzorczą w zakresie nadzoru nad funkcjonowaniem systemów identyfikacji i zarządzania ryzykiem.

Zarząd

Zarząd odpowiada za ustanowienie systemowego podejścia do zarządzania ryzykiem w spółce, zatwierdza Politykę zarządzania ryzkiem, a także zapoznaje się z okresową sprawozdawczością dotyczącą ryzyk związanych z działalnością PSE oraz działań podejmowanych w ramach zarządzania ryzykiem.

Kierujący jednostkami organizacyjnymi spółki

Każdy kierujący jednostką organizacyjną spółki jest odpowiedzialny za zarządzanie przypisanym do danej jednostki obszarem biznesowym. Elementem podejmowanych działań zarządczych jest identyfikowanie ryzyk, a także formułowanie i stosowanie zdefiniowanego podejścia do zarządzania ryzykami mogącymi wpływać na funkcjonowanie tego obszaru oraz osiąganie stawianych przed nim celów.

Biuro Zarządzania Ryzykiem (BR)

BR odpowiada za dostarczanie Zarządowi całościowego obrazu ryzyk najistotniejszych dla funkcjonowania KSE oraz spółki. Zapewnia funkcjonowanie systemowego podejścia do identyfikacji i oceny ryzyk oraz formułuje rekomendacje dotyczące realizowanych przez poszczególne jednostki organizacyjne spółki działań służących zarządzaniu ryzykiem.

Rejestr ryzyk spółki – wybrane ryzyka na koniec 2021 roku

W rejestrze ryzyk znajdują się te najistotniejsze z punktu widzenia PSE oraz ważne dla funkcjonowania KSE. Zgodnie z przyjętą metodyką, w przypadku każdego zidentyfikowanego ryzyka określane są potencjalne przyczyny oraz skutki ich materializacji, szacowana jest oczekiwana częstość materializacji oraz miara ryzyka. W odniesieniu do przyczyny ryzyka, czyli konkretnego zdarzenia lub okoliczności, których wystąpienie może prowadzić do materializacji ryzyka, określa się częstość występowania oraz prawdopodobieństwo warunkowe materializacji po wystąpieniu przyczyny, czyli tzw. podatność. Z kolei skutki materializacji ryzyka, tzn. wszelkie negatywne i pozytywne konsekwencje, są prezentowane w 5 wymiarach:

  • finansowo-rzeczowym,
  • ciągłości i jakości pracy KSE,
  • wizerunkowo-prawnym,
  • wpływu na zdrowie i życie,
  • wpływu na środowisko.

Wskazując wszelkie ryzyka istotne dla spółki i KSE, każdorazowo określamy, czy w konsekwencji materializacji danego ryzyka możliwe jest odnotowanie negatywnego wpływu na środowisko naturalne lub na otoczenie społeczne. Negatywny wpływ wyrażany jest bezpośrednio, jako skutek dla zdrowia i życia człowieka oraz dla środowiska naturalnego, lub pośrednio – jako skutek o charakterze wizerunkowym. Tym samym, wszystkie aspekty funkcjonowania PSE są analizowane pod kątem potencjalnego negatywnego wpływu społecznego lub środowiskowego. Jednocześnie czynniki o charakterze środowiskowym i społecznym mogą być traktowane jako przyczyny materializacji konkretnych scenariuszy ryzyka.

Rejestr ryzyk PSE obejmuje również ryzyka będące scenariuszami regionalnych kryzysów elektroenergetycznych (SRKEE), zdefiniowanymi przez ENTSO-E i uznanymi za adekwatne w przypadku Polski. Część z nich jest bezpośrednio uwarunkowana czynnikami środowiskowymi, m.in. ekstremalnie niskimi temperaturami, gwałtownymi burzami i huraganami, ulewnymi deszczami i powodziami, falami upałów oraz suszą.

Podejście PSE do zarządzania wszystkimi podstawowymi ryzykami właściwymi dla działalności operatora systemu przesyłowego obejmuje przede wszystkim działania i rozwiązania przewidziane w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP), Warunkach Dotyczących Bilansowania (WDB) oraz w Wytycznych dotyczących pracy systemu przesyłowego energii elektrycznej (SOGL). Jest ono wspólne dla ryzyk, które wiążą się z jakimikolwiek zakłóceniami pracy sieci przesyłowej. Obejmuje całość nadrzędnych procesów OSP, w tym procesów planowania rozwoju sieci przesyłowej, planowania i koordynacji ruchu (także wymiana transgraniczna), zarządzania eksploatacją majątku sieciowego oraz udostępniania platform i mechanizmów rynkowych w horyzontach czasowych od wieloletniego po czas rzeczywisty.

W I kwartale 2022 r. nasza organizacja zakończyła kompleksową aktualizację i przebudowę składu rejestru ryzyk spółki wynikającą z wdrożenia risk preparedness, zainicjowaną w 2021 roku.

W rejestrze ryzyk spółki znajdują się także opublikowane w Krajowym planie gotowości na wypadek zagrożeń w sektorze energii elektrycznej scenariusze regionalnych kryzysów elektroenergetycznych (SRKEE) przekazane przez ENTSO–E i uznane za możliwe w polskich warunkach.

PSE realizowały również działania prewencyjne dotyczące ryzyka utraty ciągłości działania spółki na skutek czynników związanych z pandemią COVID-19.

Poniżej prezentujemy zestawienie wybranych ryzyk istotnych dla spółki z uwzględnieniem wpływu na otoczenie społeczne oraz środowisko naturalne.

Ryzyko: Nieplanowa niedostępność dużego wolumenu istniejących sterowalnych krajowych mocy dyspozycyjnych

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Utrata lub istotne ograniczenie zdolności dyspozycyjnych, sterowalnych jednostek wytwórczych do wytwarzania lub brak możliwości wyprowadzenia mocy albo ograniczenie możliwości jej wyprowadzenia.

Zdarzeniami inicjującymi mogą być awarie więcej niż jednego bloku, jednostki wytwórczej lub infrastruktury niezbędnej do wyprowadzenia mocy z jednostek. Awarie mogą mieć wiele przyczyn pierwotnych – mogą wynikać m.in. z: wad fabrycznych, błędów wykonawczych, niewłaściwie prowadzonej eksploatacji, błędów ludzkich, postępującej degradacji infrastruktury związanej z wieloletnim użytkowaniem, oddziaływania czynników środowiskowych oraz katastrof budowlanych.

Główne skutki materializacji:

  • Niedostarczona energia
  • Zwiększony koszt usuwania ograniczeń
  • Obrażenia fizyczne lub utrata życia przez osoby postronne w związku z wystąpieniem blackoutu
  • Negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Działania przewidziane w Instrukcji Ruchui Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP), Warunkach Dotyczących Bilansowania (WDB) oraz w Wytycznych dotyczących pracy systemu przesyłowego energii elektrycznej (SOGL), mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy

Ryzyko: Utrata możliwości bieżącego zarządzania KSE

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Utrata możliwości korzystania z komponentu sprzętowego lub oprogramowania albo absencja kadry dyspozytorskiej na dużą skalę, utrudniające lub uniemożliwiające realizowanie zadań dyspozytorskich. W efekcie wprowadzane są rozwiązania zaradcze; przejście na „ręczne” zarządzanie KSE lub zmiana trybu pracy dyspozytorów zapewniająca minimalny bezpieczny poziom obsady. Ograniczona zostaje możliwość bieżącego obserwowania i identyfikowania zmian stanu KSE, podejmowania decyzji i wydawania dyspozycji istotnych dla zapewnienia bezpiecznej pracy sieci i bilansowania systemu. Dochodzić może do błędów ludzkich, które wzmagać mogą ewentualne awarie łączy telekomunikacyjnych. Nastąpić może utrata kontroli nad pracą KSE.

Główne skutki materializacji:

  • Ograniczenia w dostawach energii dla odbiorców
  • Zwiększone koszty usuwania ograniczeń
  • Negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska naturalnego
  • Obrażenia fizyczne lub utrata życia przez osoby postronne przebywające na terenie dotkniętym blackoutem
  • Negatywne skutki wizerunkowe

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Działania i rozwiązania przewidziane w IRiESP, WDB oraz w SOGL
  • Rozwiązania i działania składające się na kompleksowe podejście do zarządzania w spółce: systemami informacyjnymi, środowiskiem, zasobami ludzkimi oraz bezpieczeństwem i higieną pracy

Ryzyko: Cyberatak na krytyczną infrastrukturę teleinformatyczną podmiotów bezpośrednio podłączonych do KSE

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Skuteczny atak na przynajmniej jeden z krytycznych systemów teleinformatycznych – należących do OSP, OSD, elektrowni lub głównych odbiorców przemysłowych. Efektem może być uzyskanie przez atakującego dostępu do jednego lub kilku krytycznych systemów teleinformatycznych PSE albo pozostałych podmiotów.
W wyniku ataku może dojść do: braku dostępności danych lub naruszenia integralności danych prowadzącego do braku możliwości sterowania KSE lub podejmowania błędnych decyzji, skutkujących niewłaściwym działaniem KSE, naruszenia poufności danych w systemie, mogących mieć wpływ na procesy rynkowe lub na właściwe działanie KSE lub brak komunikacji PSE z zaatakowanym podmiotem w zakresie wymaganym do sterowania KSE. W zależności od motywacji atakującego i spodziewanych przez niego korzyści/skutków - zasięg i skutki mogą być różne.

Główne skutki materializacji:

  • Ograniczenia w dostawach energii dla odbiorców
  • Zwiększone koszty usuwania ograniczeń
  • Koszt zaangażowania wyspecjalizowanych firm w celu przeprowadzenia szczegółowej analizy skali cyberataku
  • Negatywne skutki wizerunkowe

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Rozwiązania techniczne i organizacyjne oparte o najwyższe standardy bezpieczeństwa
  • Segmentacja sieci, separacja aktywów o różnej wrażliwości
  • Projektowanie i wdrażanie rozwiązań ICT z uwzględnieniem wysokiej dostępności i mechanizmów redundancji na wielu poziomach
  • Monitorowanie przez SOC (Security Operations Center) incydentów bezpieczeństwa, monitoring procesów ICT/biznesowych, bieżący monitoring systemów IT/OT
  • Certyfikacja zgodności Systemu Zarządzania Ciągłością Działania z ISO 22301 oraz Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji z ISO 27001

Ryzyko: Wzrost kosztów rynku bilansującego

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Sytuacja, w której czynniki wpływające na poziom kosztów usuwania ograniczeń systemowych kształtują się dużo bardziej niekorzystnie aniżeli w założeniach przyjętych na potrzeby Taryfy OSP i planu finansowego spółki. Dzieje się tak np. w wypadku przyjęcia przez wielu Uczestników Rynku Bilansującego (URB) strategii kontraktowania zakładających niedokontraktowanie, uwarunkowanych czynnikami wewnętrznymi (np. decyzje biznesowe i korporacyjne) lub zewnętrznymi (m.in. zmiany poziomu cen paliw, CO2, zmiany cen energii na rynkach hurtowych). Wystąpienie takiej sytuacji – zwłaszcza gdy konieczne okażą się przywoływanie jednostek wytwórczych o wysokich cenach ofertowych (wysokie koszty zmienne) i redukcja jednostek o niskich cenach ofertowych (niskie koszty zmienne) – może prowadzić do konieczności poniesienia przez PSE dodatkowych, przekraczających założony budżet kosztów usuwania ograniczeń systemowych. Taka sytuacja może utrzymywać się przez wiele kolejnych miesięcy, co istotnie wpłynie na wielkość zagregowanych kosztów ponoszonych przez spółkę w całym okresie objętym Taryfą OSP. W skrajnym przypadku może to zmienić płynność finansową spółki.

Główne skutki materializacji:

  • Zwiększone koszty usuwania ograniczeń systemowych
  • Negatywne skutki wizerunkowe

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Monitorowanie ekspozycji finansowej spółki w kontekście zasad funkcjonowania mechanizmów rynku bilansującego
  • Rozwiązanie systemowe przewidujące możliwość przedłożenia Prezesowi URE w trakcie roku wniosku o korektę Taryfy

Ryzyko: Nieterminowe zrealizowanie inwestycji sieciowych kluczowych dla wyprowadzenia mocy / poprawy warunków zasilania

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Opóźnienia w fazie planowania lub realizacji zadań inwestycyjnych tworzących portfel inwestycji sieciowych w stosunku do terminów przyjmowanych w harmonogramach bazowych. To skutek m.in.: błędów lub opóźnień w prowadzeniu prac budowlano-montażowych na projektach powiązanych, wadliwych lub opóźnionych dostaw materiałów i urządzeń, ograniczeń lub braku możliwości uzyskania niezbędnych wyłączeń, opóźnień w przeprowadzaniu i rozstrzyganiu przetargów, utrudnień lub zaniechań w trakcie prac planistycznych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, konfliktów z wykonawcami, utrudnień i opóźnień w pozyskaniu tytułów prawnych do gruntów, katastrof budowlanych, pożarów, przedłużania procesów pozyskiwania decyzji administracyjnych i środowiskowych, błędów lub opóźnień w przygotowaniu dokumentacji projektowej lub błędów i opóźnień w prowadzeniu prac budowlano-montażowych przez wykonawców. Opóźnienia nawarstwiają się i odnotowywane są w przypadku kolejnych inwestycji sieciowych (także na projektach powiązanych).

Główne skutki materializacji:

  • Koszty związane np. z koniecznością wydłużenia trasy przebiegu linii, wydłużonym czasem angażowania zasobów kadrowych, obsługą prawną
  • Negatywne skutki wizerunkowe

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Rozwiązania składające się na kompleksowe podejście do zarządzania procesem inwestycyjnym, w tym: harmonogramem i budżetem projektu, umowami z wykonawcami oraz z podwykonawcami, identyfikacją i oceną ryzyk, planowaniem wyłączeń elementów sieci na potrzeby związane z prowadzeniem prac inwestycyjnych oraz monitorowaniem postępów

Ryzyko: Nieplanowa niedostępność elementu KSE – kluczowy element stacji elektroenergetycznej NN

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Aktywowanie zabezpieczeń stacyjnych, bezpośrednie uszkodzenie lub samoczynne wyłączenie jednego lub większej liczby kluczowych elementów składowych stacji elektroenergetycznej NN – w wyniku technicznej awarii urządzenia lub aparatury stacyjnej, utraty zasilania potrzeb własnych stacji, błędu odczytów lub sygnałów dotyczących stanu urządzeń stacyjnych lub parametrów energii elektrycznej, błędów ludzkich, działań intencjonalnych, zdarzeń związanych z oddziaływaniem czynników środowiskowych lub katastrof budowlanych. W efekcie może dojść do uniemożliwienia lub znacznego ograniczenia zdolności stacji do transformacji lub rozdziału energii elektrycznej.

Główne skutki materializacji:

  • Koszt odtworzenia stacji
  • Negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego
  • Zdarzenia wypadkowe, w tym wypadki śmiertelne
  • Negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Kompleksowe podejście do zarządzania majątkiem sieciowym, w tym okresowe oceny stanu technicznego aparatury stacyjnej oraz wymiana najbardziej wyeksploatowanych i najstarszych elementów i urządzeń
  • Posiadanie doświadczonego i kompetentnego zespołu zapewniającego bezpieczne wykonywanie czynności w zakresie obsługi
  • Zastosowanie rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa fizycznego i ograniczenia dostępu do stacji (SOT, SUG)
  • Bezpośredni nadzór nad firmami zewnętrznymi wykonującymi prace na obiektach stacyjnych

Ryzyko: Nieplanowa niedostępność elementu KSE – linia przesyłowa NN

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Nieplanowane odstawienie jednego lub większej liczby torów prądowych linii NN, bezpośrednie uszkodzenie lub samoczynne wyłączenie jednego lub większej liczby torów prądowych linii NN – w wyniku technicznej awarii elementów składowych tworzących linię NN, błędów ludzkich, działań intencjonalnych, zdarzeń związanych z oddziaływaniem czynników środowiskowych lub katastrof budowlanych. W efekcie może dojść do uniemożliwienia lub istotnego ograniczenia zdolności do przesyłu energii elektrycznej z wykorzystaniem sieci NN.

Główne skutki materializacji:

  • Negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego
  • Negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali
  • Zdarzenia wypadkowe
  • Koszty wymiany lub naprawy uszkodzonych elementów liniowych

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Kompleksowe podejście do zarządzania majątkiem sieciowym, w tym: okresowe oceny stanu technicznego majątku sieciowego oraz wymiana najbardziej wyeksploatowanych i najstarszych elementów
  • Bezpośredni nadzór nad firmami zewnętrznymi wykonującymi prace na obiektach liniowych

Ryzyko: Konflikty społeczne uniemożliwiające podjęcie / utrudniające terminową realizację kluczowych inwestycji

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Konflikty społeczne mogą być skutkiem wystąpienia dużego i aktywnego zaangażowania stowarzyszeń /organizacji pozarządowych /wyspecjalizowanych podmiotów, braku ujęcia inwestycji i zamierzeń inwestycyjnych w planistyce oraz w dokumentach formalnych, błędów lub zaniechań wykonawcy w związku z prowadzoną inwestycją, sformowania się bądź funkcjonowania silnych, negatywnie nastawionych do inwestycji grup społecznych, w tym właścicieli gruntów, błędów w procesie komunikacji, których dopuszcza się wykonawca lub spółka, braku zrozumienia i współpracy ze strony jednostek samorządu terytorialnego, dużego i aktywnego zaangażowania polityków na szczeblu lokalnym lub krajowym. Przekłada się to na zdolność spółki lub wykonawców kluczowych inwestycji do inicjowania bądź kontynuacji zadań inwestycyjnych, w tym ich kontynuacji w oparciu o dotychczasowe założenia / harmonogram. Możliwe jest przenoszenie się konfliktów na kolejne zadania inwestycyjne.

Główne skutki materializacji:

  • Koszty związane z angażowaniem specjalistów w zakresie komunikacji i rozwiązywania sporów
  • Obrażenia fizyczne pracowników spółki lub osób trzecich w przypadku niekontrolowanej eskalacji sytuacji konfliktowych
  • Negatywne skutki wizerunkowe

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

  • Dobór optymalnego przebiegu trasy lub lokalizacji inwestycji przy udziale społeczności lokalnych
  • Mapowanie interesariuszy kluczowych inwestycji w celu precyzyjnego wskazania adresatów działań komunikacyjnych
  • Nadzór nad wykonawcą inwestycji
  • Opracowanie i realizacja programu komunikacji społecznej na poziomie poszczególnych zadań inwestycyjnych, w tym podejmowanie dialogu z interesariuszami
  • Realizacja działalności grantowej ukierunkowanej na rozwiązywanie problemów lokalnych społeczności
Strona wykorzystuje pliki cookies. Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies w celach statystycznych oraz w celu dopasowania serwisu do indywidualnych potrzeb użytkowników. W przeglądarce internetowej można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Więcej o plikach cookies i o ochronie Twojej prywatności przeczytasz tutaj